Aditz trinkoak vs. Aditz perifrastikoak

Aurreko sarrera batean, euskal aditza oso logikoa zela esan nuen, egia da, baina oinarriak ondo ikasi behar dituzue. Oinarri horien artean aditz trinkoak eta aditz perifrastikoak daude, baina zer demontre dira hitz potolo horiek? Emango dudan azalpena sinple-sinplea da, gehiago sakonduko baduzue, esteka batzuk jarriko dizkizuet.

1. Aditz perifrastikoak
Aditz perifrastikoak , nolabait esateko, aditz konposatuak dira. Aditz hauetan bi elementu daukagu: aditz nagusia eta aditz laguntzailea.
       Nik liburu bat irakurriko dut.
       Nik liburu batzuk irakurriko ditut.
Bi esaldi hauetan bi aditz daukagu:
       Aditz nagusia IRAKURRI
       Aditz laguntzailea DUT/DITUT
Bakoitzak informazio bat ematen digu, aditz nagusiak aditzaren esanahiaren (irakurri) eta aspektuaren (etorkizuna -KO) inguruko informazioa ematen digu; auxiliarrak, berriz, pertsona (1.sing.), zenbakia (singularra ala plurala) eta aspektua (orainaldia/iragana). Aspektuaz beste sarrera batean hitz egingo dugu.

2. Aditz trinkoak
Hauek bereziak dira, zergatik? Balio bikoitza dutelako, hau da, forma perifrastikoa eta forma trinkoa dutelako. Forma perifrastikoa dutenean, aurrekoek bezala jokatzen dute, aditz nagusia(trinkoa) eta auxiliarra; forma trinkoa dutenean, dagokien forman jokatzen dira.
    Perifrastikoa: ni mendira joan naiz (he ido al monte)
    Trinkoa: ni mendira noa (voy al monte)
Aspektua iraganekoa edo geroaldikoa denean, ez dago arazorik; orainaldian, aldiz, bereizketa bat egin behar dugu, ekintza puntuala bada forma trinkoa erabiltzen dugu, eta ekintza ohikoa bada, denboran errepikatzen denean, perifrastikoa.
   Ni mendira noa ( voy al monte)
   Ni astero mendira joaten naiz ( voy/suelo ir al monte)
Lehenengo adibidean, ekintza oraintxe bertan gertatzen da; bigarrenean, berriz, denboran errepikatzen da, normalean adberbio batek markatzen du ohikotasun hori. 

Sareko Euskal Gramatika
EIBZ
Atalak